خاکشیر و خواص آن
فارسى: خاکشى، خاکشیر
خاکشیر گیاهى است خودرو که در صحراها و باغها و دامنه کوهها مى روید. بلندبش تا نیم متر مى رسد شاخه هاى باریک و برگهاى دراز و گلهاى کوچک زرد رنگ دارد دانه هایش سرخ رنگ و به اندازه دانه خشخاش و در غلاف نازکى جا دارد. در میان کردها دمکرده آن را براى دفع یبوست به مصرف مى رسانند.
خواص گیاه:
داراى اثر التیام دهنده زخم و جراحات است. سابقا از جوشانده گیاه جهت رفع اسهالهاى ساده، اخلاط خونى، رفع ترشحات زنانگى و به عنوان مدر در موارد آب آوردن انساج استفاده به عمل مى آمده است.
خواص بذر:
دانه آن به عنوان تب بر، دفع کرم و رفع التهاب کلیه مصرف مىشده است.
مصرف آن در دوران باردارى مفید ذکر شده است در ایران نیز از خاکشیر (دانه گیاه) به عنوان خنکى و ملین مخلوط در آب سرد استفاده به عمل مى آید.
خاکشى اسم اصفهانى است و به شیرازى شفترک و به تبریزى شورن و به ترکى شیوران و به یونانى سروان و به عربى: خبه و بزر الخمخم و به فارسى شبه و خاکچى و تخم شهوه و به فارسى عوام خوب کلان و به هندى به همین اسم مشهور است دو نوع مىباشد بهترین آن سرخ زعفرانى شیرین طعم است که از اگرا و عراق مىآورند مزاج خاکشى گرم و تر در دوم است و چاق کننده و اشتهاآور و مقوى معده و هاضم غذا و بازکننده بسته ها و محلل مواد نخاع و آبله و حصبه و نافع گرفتگى صدا و موافق اشخاص سوداوى چون با شکر میل کنند و خوش بو کننده نفس و زیبا کننده پوست مى باشد و اگر نیم درم آن با دو برابر شکر به مدت ۱۰ روز میل شود محرک باه مى باشد ضماد آن جهت زخم چشم و ورم بناگوش و پستان و بیضه ها و نقرس و ورم سخت سرطان مفید مىباشد و فرزجه آن با عسل حمل را نگه مى دارد و نافع زخمهاى رحم مى باشد. سردرد مىآورد و مصلحش کتیرا مىباشد.
خاکشیر داراى اثر التیام دهنده زخم و جراحات است در گذشته از جوشانده گیاه جهت رفع اسهالهاى ساده اخلاط خونى رفع ترشحات زنانگى و به عنوان مدر در موارد آب آوردن انساج استفاده مىشده است دانه آن نیز به عنوان تببر، دفع کرم و رفع التهاب کلیه مصرف مىنمودهاند همچنین مصرف آن در دوران باردارى مفید ذکر شده است در ایران هم از دانه گیاه به عنوان خنکى و ملین مخلوط در آب سرد استفاده به عمل مىآید. خاکشیر در غالب نواحى ایران می روید.
مقدار خوراک:
بزرگ آن تا دو مثقال و نوع کوچک آن تا سه مثقال مى باشد بدلش در قوت باه تودرى است.
در تحفه حکیم، ص ۹۹ علاوه بر خواص، نوعى خوراک سه درهم خاکشى را جهت رفع سمیت داروها نوشته است. لاغرى و خشکیدگى زیاد نتیجه زیادى ترشح سیب آدم است بهترین غذا براى خنثى کردن و کم نمودن این ترشح خاکشیر مىباشد که باید همه روزه به طور صبحانه مقدارى از آن به هر نحو که دوست دارید میل نمائید. این خوراک به مزاج شما لینت مى دهد و اشتهاى شما را باز مى کند .
