اصلی اساسی برای کنترل فشار خون
نمک خوراکی حاصل ترکیب دو عنصر سدیم و کلر است و اثرات نمک بر فشار خون به علت وجود عنصر سدیم در این ترکیب است.
در افرادی که سطح سدیم خون بالا و سطح پتاسیم پایین است خطر افزایش فشار خون که خود مسبب بیماری‌های قلبی و سکته است، افزایش می‌یابد. در حال حاضر مصرف سدیم در جهان در حال افزایش و مصرف پتاسیم در حال کاهش است. افزایش دریافت پتاسیم در حد توصیه شده، فشار خون را کاهش می‌دهد و کاهش مصرف سدیم نیز فشار خون را کاهش داده و از مرگ ناشی از بیماری‌های قلب و عروق جلوگیری می‌کند.
در حال حاضر در کشور ما نوعی از نمک‌های خوراکی تولید می‌شود که از پتاسیم بجای سدیم در ترکیب آن استفاده شده است.
نمک پتاسیم چیست؟
نمک پتاسیم برای درمان و جلوگیری از کاهش سطح پتاسیم در افرادی است که به سبب مصرف داروهای مدر یا برخی داروهای دیگر و یا برخی بیماری‌های خاص، ممکن است دچار افت پتاسیم خون شوند. این نوع نمک با تجویز پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدون تایید پزشک از نمک پتاسیم یا مواد غذایی کم نمک ( کم سدیم) استفاده نکنید، زیرا در این محصولات غذایی برای حفظ طعم شوری، از مقادیر زیادی پتاسیم استفاده شده است که مصرف آنها موجب افزایش بیش از حد پتاسیم خون خواهد شد. در برخی بیماری‌ها یا در صورت مصرف بعضی از داروها باید مصرف غذاهای حاوی پتاسیم بالا محدود شود. در صورت مصرف نمک پتاسیم ممکن است لازم باشد با انجام آزمایش خون سطح پتاسیم خون را زیر نظر پزشک به طور مرتب کنترل کنید.
نکاتی درباره سدیم
سدیم به طور طبیعی در انواع غذاها یافت می‌شود. به طور مثال در شیر و خامه تقریبا معادل 50 میلی گرم سدیم در هر 100 گرم ماده و در تخم مرغ تقریبا معادل 80 میلی گرم سدیم در هر 100 گرم ماده وجود دارد. سدیم در غذاهای فراوری شده به میزان بیشتری وجود دارد برای مثال در نان تقریبا معادل 250 میلی گرم سدیم در هر 100 گرم ماده، در گوشت‌های فراوری شده تقریبا معادل 1500 میلی گرم سدیم در هر 100 گرم ماده، در اسنک‌هایی مانند چیپس، پفک و ذرت بوداده تقریبا معادل 1500 میلی گرم سدیم در هر 100 گرم ماده و در چاشنی‌ها و سس‌ها مانند سس سویا تقریبا معادل 7 میلی گرم سدیم در هر 100 گرم ماده وجود دارد.
پنج گرم نمک در روز مصرف کنید
سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که میزان مصرف سدیم در بالغین باید کمتر از 2 میلی گرم در روز یعنی معادل حدود پنج گرم نمک باشد. در سنین پایین‌تر از 2 تا 15 سال حداکثر میزان توصیه شده برای مصرف سدیم معادل میزان توصیه شده برای بزرگسالان است که باید بر پایه میزان نیاز کودکان به انرژی تنظیم شود.
منابع غذایی حاوی پتاسیم
منابع غذایی پتاسیم عبارتند از حبوبات مانند لوبیا و نخود که حاوی تقریبا معادل 13 میلی گرم پتاسیم در هر 100 گرم ماده، مغز دانه‌ها مانند گردو، فندق، پسته و بادام و ... تقریبا معادل 600 میلی گرم پتاسیم در هر 100 گرم ماده، سبزیجات مانند اسفناج، هویج و جعفری تقریبا معادل 550 میلی گرم پتاسیم در هر 100 گرم ماده، میوه‌هایی مانند موز و خرما تقریبا معادل 300 میلی گرم پتاسیم در هر 100 گرم ماده، است.
فراوری مواد غذایی سبب کاهش میزان پتاسیم آن می‌شود. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که میزان مصرف پتاسیم در بالغین باید حداقل 3510 میلی گرم در روز باشد. در سنین پایین‌تر 2 تا 15 سال حداکثر میزان توصیه شده برای مصرف پتاسیم معادل میزان توصیه شده برای بزرگسالان است که باید بر پایه میزان نیاز کودکان به انرژی تنظیم شود.
مصرف زیاد نمک یا غذاهای شور چه عوارضی را در پی خواهد داشت؟
از عوارض مصرف زیاد نمک یا غذاهای شور می‌توان به فشار خون بالا، سکته قلبی، پوکی استخوان، سرطان معده، آسم، ادم یا ورم اشاره کرد. برای پیشگیری از افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی باید نکاتی مثل کاهش میزان نمک غذا هنگام پخت، عدم استفاده از نمکدان بر سر سفره برای اجتناب از مصرف بی‌رویه نمک، محدود کردن مصرف مواد غذایی کنسرو شده، بسته‌بندی شده و آماده زیرا بسیاری از این مواد غذایی دارای مقادیر زیادی نمک هستند، استفاده ازسبزی‌های تازه و معطر؛ سیر، لیمو ترش، آب نارنج، آویشن، شوید و ... به جای نمک برای بهبود طعم غذا و کاهش مصرف نمک در هنگام تهیه غذاها، کاهش مصرف غذاهای شور مثل آجیل شور، انواع فراورده‌های غلات حجیم شده مثل پفک، چاکلز و ... چیپس، انواع شور نظیر خیارشور و کلم شور، ماهی دودی، سوسیس و کالباس و غذاهای کنسروی و محدود کردن مصرف مواد غذایی حاوی جوش شیرین زیرا ممکن است در انواع نان و کیک به کار رود و دارای مقدار زیادی سدیم عنصر موثره نمک است.
بنابراین در افرادی که به علت ابتلا به بیماری محدودیت مصرف نمک دارند مصرف مواد حاوی جوش شیرین هم باید بسیار محدود شود.
فقط از نمک یددار تصفیه شده استفاده کنید
نمک تصفیه نمکی است که ناخالصی‌های نامحلول مانند فلزات سنگین و همچنین ناخالصی‌های محلول مانند آهک، شن و ماسه طی فرآیندی در کارخانه حذف شده است. نمک خوراکی باید از نوع یددار و تصفیه شده باشد. نمک‌های تصفیه شده یددار به دلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتر حفظ می‌کنند. نگهداری و ذخیره نمودن نمک یددار به مدت طولانی مثلا بیش از یکسال، موجب از دست رفتن بخشی از ید آن می‌شود. برای حفظ ید در نمک، باید نمک را دور از نور و رطوبت و در ظرف در بسته پلاستیکی، چوبی، سفالی یا شیشه‌های رنگی و تیره نگهداری کرد و جهت اضافه کردن آن به غذا در زمان طبخ، نمک را در انتهای پخت اضافه کرد تا ید آن در حداکثر مقدار حفظ شود.
نمک تصفیه نشده به علت داشتن ناخالصی در افرادی که سابقه بیماری‌های گوارشی، کلیوی و کبدی دارند و حتی مصرف مداوم آن در افراد سالم منجر به بروز ناراحتی‌های گوارشی، کلیوی، کبدی و حتی کاهش جذب آهن در بدن می‌شود. نکاتی که باید درمورد نمک به آن توجه شود این است که همواره به تاریخ مصرف نمک و وجود پروانه ساخت از وزارت بهداشت روی بسته بندی نمک‌ها توجه کنید. دقت کنید که عبارت «نمک یددار تصفیه شده» بر روی بسته بندی نمک درج شده باشد و از خرید هرگونه نمک با عنوان «صادراتی صنعتی» یا «نمک دریا» خودداری کنید. نمک باید به مقدار بسیار کم مصرف شود و همان مقدار کم نمک نیز فقط از نوع تصفیه شده یددار باشد.
