عیان است که با نام های آویشن کوهی و فودنج جبلی نیز شناخته می شود. پونه  گیاهی است که بین ۳۰ تا ۹۰ سانتیمتر رشد می کند و برگ ها متقابل، از نظر اندازه متغیر و در پایین بسیار بزرگ تر است. اما هرچه به طرف رأس گیاه می رود کوچکتر شده و به شکل تخم مرغی یا بیضوی درمی آید. حاشیه برگ ها صاف یا کنگره ای است. گلها به طول ۴ ـ ۷ میلی متر به رنگ صورتی یا سرخ به شکل خوشه افشان روی شاخه ها قرار دارد. زمان گل دادن بین تیر تا شهریور است. تمام قسمت های گیاه بوی مطبوع معطری شبیه آویشن دارد.
طبیعت:  پونه کوهی از نظر طب سنتی ایران، طبیعتی گرم و خشک دارد.

نام علمی: Origanum vulgare
خواص:

 پونه  بی اشتهایی و ضعف معده را هم از بین می برد و سکسکه را تسکین می دهد. پونه که زداینده و باز کننده و نرم کننده مواد صفرایی و سودایی است.

پونه از خانواده نعناع است و ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است. به علاوه در اعضای این گیاه مقداری تانن، مواد رزینی و قند نیز وجود دارد و حاوی مقدار زیادی ویتامین است.

 گیاه پونه در فصل گرما می روید، اما سایه روشن را بهتر می تواند تحمل کند.

این گیاه در خاک های مرطوب و غنی از مواد آلی مانند کود برگ به خوبی رشد می کند. با گیاه پونه می توان یک دم کردهٔ گیاهی فوق العاده تهیه نمود. برای تهیهٔ یک فنجان دم کردهٔ این گیاه، یک قاشق غذاخوری سرخالی از برگ یا گل پونهٔ تازه و یا یک قاشق چای خوری برگ پونه خشک شده را در چای صاف کن درون یک لیوان ریخته و یک فنجان آب در حال جوش را روی آن بریزید. اجازه دهید مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد و رنگ چای در بیاید. اگر دوست داشتید می توانید آن را کمی شیرین کنید.
 
برگ ها و گل های پونه و همچنین ساقه های آن می توانند جایگزین مناسبی برای بسیاری از آنتی بیوتیک ها باشند. این گیاه همچنین بادشکن، معرق، مدر و محرک نیز می باشد.

از دم کردهٔ این گیاه برای درمان سرماخوردگی، زکام، سردرد ها، مشکلات گوارشی، کم کردن تب خفیف، تسکین گلودرد و برای بهبود نفخ شکم، حالت تهوع، و بی خوابی استفاده می شود.

 پونه را به عنوان تحریک کننده تولید صفرا نیز می شناسند.

 تزریق عصارهٔ پونه به موش های آزمایشگاهی نشان داد که این گیاه دارای خواص آرام بخشی خوبی است.
 
عصارهٔ پونه دارای خاصیت تسکین دهندهٔ درد نیز می باشد.
 
در محیط آزمایشگاه دیده شد که عصارهٔ پونه در مقابل ویروس تب خال، ویروس آنفلوآنزا، بیماری نیوکاسل و ویروس های مختلف دیگر فعال است.

به گفته ابو علی سینا تندی و تلخی که پونه دارد بسیار نرم کننده است و بویژه پونه کوهی در نرمش دادن موثر تر از جویباری است. خون را به سوی پوست می کشد و قرحه آور است. پونه عرق ریز است و بسیار گرمی بخش. مواد را از ژرفای تن جذب می کند. تکه کننده و خشکاننده و گرم کننده است.

هر پونه ای بی اشتهایی و ضعف معده را هم از بین می برد و سکسکه را تسکین می دهد. پونه که زداینده و باز کننده و نرم کننده مواد صفرایی و سودایی است، خودش و آب پزش در علاج یرقان مفید است. اگر بیمار یرقانی خود را با آب پز و پونۀ  شستشو دهد عرق کند و سود بیند و اگر پونه را با انجیر خورند داروی استسقا است.

– برای رفع سنگینی معده، نفخ و ناراحتی های کبدی توصیه می شود.
– آرامش بخش و مناسب برای رفع خستگی است.
– دم کرده پونه برای اسهال و ناراحتی های عصبی اختلالات گوارشی مفید و موثر است.
– برای هضم غذا و برطرف کردن سکسکه مفید است.
– ضدعفونی کننده مجاری تنفسی است و مناسب برای درمان بیماری های ریوی از جمله تنگی تنفس، آسم و سرفه است.
– مؤثر در درمان سرماخوردگی است.

 موارد منع مصرف:
–  مصرف پونه باعث ازدیاد تعریق در بدن می شود.
–  استفاده از آن در بعضی افراد باعث تشدید سردرد آنها می شود.

طرز تهیه:
یک قاشق غذاخوری پونه کوهی را در یک قوری چینی با آب ۸۰ درجه سانتی گراد به مدت ۱۵ دقیقه دم کنید. در صورت تمایل به شیرین کردن آن از عسل یا نبات استفاده کنید.