تمایل به نوشیدن الکل بسیار زودتر از آنی شکل گرفته که تاکنون حدس زده می‌شد. نتایج تحقیقات پژوهشگران می گوید  در عصر حجر حدود ۹ هزار سال پیش ساکنین دهی در چین نوعی نوشیدنی با ۱۰ درصد الکل درست می‌کردند. این نوشیدنی که به انگلیسی به آن مید (Mead) و در آلمانی مت (Met) می‌گویند، عمدتا از عسل و آب درست می‌شود. در آلمانی اصطلاح دیگری هم به کار می‌رود که ترجمه آن “شراب عسل” می‌شود.

محققین می گویند الکل به انسانها کمک می‌کرده تا در شرایط سخت آن دوران زندگی راحت‌تری داشته باشند. برای همین هم در دوران نوسنگی تولید ابتدایی نوشیدنی‌های الکلی در مناطق مختلف دنیا رواج یافت.

اما در عصر حاضر ثابت شده است که مصرف الكل حتي مصرف كم آن به خصوص اگر همراه با ديگر مواد اعتياد آور باشد به مهارت رانندگي صدمه و آسيب مي رساند. پس از 8 تا 12 ساعت كه از مصرف زياد آن بگذرد، سردرد، تهوع، لرزش و استفراغ ايجاد مي شود.

  مصرف خيلي زياد آن ممكن است موجب فلج شدن فعاليتهاي مغزي و دستگاه تنفسي و در نتيجه مرگ مي گردد. به طور كلي اين اثرات چنانچه همراه با مصرف آرام بخشها و ديگر داروهاي تضعيف كننده باشد، تشديد مي گردد. مصرف زياد آن همراه با داروهاي ضد افسردگي اغلب ممكن است، موجب مرگ فرد گردد. مصرف منظم و مستمر حداقل 4 بار نوشابه هاي الكلي در روز ممكن است در بلند مدت و به تدريج موجب آسيب كبد، مغز، قلب، و ديگر اعضاي بدن گردد.

مصرف مداوم نوشابه هاي الكلي موجب سيروز كبدي، پانكريت و اختلالات كيسه صفرا، ناراحتي هاي گوارشي، زخم معده و اثني عشر، گاستريت و برخي از سرطانها در دستگاه جهاز هاضمه مي گردد.

نقشهاي دستگاه عصبي از جمله نارسايي هاي اعمال هوشي، حركتي و بي ثباتي هيجاني، كاهش ادراك حسي و سرانجام از دست دادن حافظه و فراموشي، تيرگي بينايي در بيشتر افراد معتاد به الكل ديده مي شود. شايع ترين اختلال سيستم عصبي در الكليسم مزمن، آسيب قرنيه و اعصاب چشم است. آسيب به مغز و ضايعات نسوج مغز، ناراحتي هاي قلبي از جمله آريتمي و تاكيكاردي از عوارض سوء مصرف است. الكل، رگهاي كرونري قلب را كاهش مي دهد.

اين ماده در مردان موجب ضعف قواي جنسي مي گردد و قدرت باروري آنان را كاهش مي دهد. مصرف مزمن و زياد مشروبات الكلي موجب اضطراب، عصبانيت و تند خويي، تحريك پذيري دليريوم، ترمنس و دپرسيون سيستم اعصاب مركزي مي گرد. از هم پاشيدگي زندگي خانوادگي، شغل و اجتماعي به طور كلي اعمال ضد اجتماعي و زوال ابعاد شخصيتي در نتيجه ادامه مصرف مشروبات الكلي پديدار مي گردد.

الكل اتانول يكي از داروهاي اعتياد آور محسوب مي شود كه به عنوان ماده آرام بخش براي خواص نشاط آور آن مصرف مي شود. افزايش مقدار مصرفي آن به منظور ايجاد اثر مطلوب، ممكن است موجب ايجاد تحمل و وابستگي فيزيكي گردد. مصرف كنندگان مزمن يا افراد معتاد به آن ممكن است به مقدار ثابت مشروب بنوشند بدون اينكه مست شوند، در اين صورت احتمال دارد كه يك نوع وابستگي جسمي و رواني در آنان به الكل به وجود آيد كه قطع مصرف آن، نشانه هاي ترك را به صورت تحريك پذيري زياد، تشنج، دليريوم ترمنس، حالات بي قراري يا عصبانيت، بي خوابي، بد اشتهايي، عرق كردن و استفراغ ظاهر مي سازد.

در كشورهای پیشرفته ، الكل از علل شایع تصادف است چون زمان پاسخ دهی عصبی را كاهش می‌دهد.استفاده زیاد از الكل می‌تواند به كبد آسیب بزند و ایجاد هپاتیت الكلی باشد و یا بیماری كبد چرب را ایجاد كند.

یك كبد چرب می‌تواند به سیروز كبدی تبدیل شود و سیروز كبدی مرحله نهایی بیماری كبد است كه در آن كبد عملكرد خود را از دست می‌دهد.

الكل ، ریسك ابتلا به سرطانهای مری، گلو، حنجره، دهان و سینه را افزایش می‌دهد. نوشیدن الكل می‌تواند به مخاط روده باریك و معده آسیب بزند و این آسیب می‌تواند توانایی بدن را در جذب مواد غذایی تحت تاثیر قرار دهد.

الكل می‌تواند توانایی جنسی را در انسان تحت تاثیر قرار داده و آن را كاهش دهد . خانمهای باردار نباید الكل بنوشند. نوشیدن الكل در دوران بارداری می‌تواند جنین را به سندرم چنین الكلی مبتلا كند.

استفاده بیش از اندازه الكل علاوه بر اینكه انسان را به كمبود ویتامین ب-1 ( تیامین ) مبتلا می‌كند، باعث آسیبهای مغزی برگشت ناپذیر هم می‌شود .

در افرادی كه از الكل استفاده می‌كنند یكی از مشكلات این است كه این افراد سیگاری باشند، استفاده همزمان از سیگار و الكل باعث چند برابر شدن خطر ابتلا به سرطال مری می‌شود.

برخی از منابع پزشكی معتقدند كه استفاده مداوم از الكل برای دستگاه قلب و عروق انسان مفید است اما این موضوع كاملا ثابت نشده است و اگر بخواهیم فایده الكل و زیانهای آن را با هم مقایسه كنیم هنوز هم مشخص نیست كدامیك بر دیگری برتری دارد.

توصیه پزشكان این است كه اگر با دانستن تمام آسیب‌های ناشی از الكل، شما تصمیم به خوردن الكل گرفته‌اید، در خوردن آن زیاده روی نكنید و خود را با الكل مسموم نكنید .از نظر مقدار، شما نباید بیشتر از یك گیلاس الكل از هر نوع را روزانه مصرف كنید .

 الكل به عنوان داروي اعتياد آور، قدرت ايجاد وابستگي جسمي و رواني را دارد.

تــمـام الـكل هـا داراي ايـن خواص مي بـاشنـد

1- الكل در دماي اتاق يك مايع شفاف ميباشد.

2- چـگالي الكل از آب بيشتر بوده و سريـعتـر ازآب تبخير ميگردد. اين ويژگي الكل را تقـطير پذيرميكند.

3- الكل بسهولت در آب حل ميشود.

4- الكل قابل اشتعال ميباشد.

روشهاي توليد الكل متفاوت ميباشد:

1- از تخمير حبوبات و ميوه ها (مانند آبجو)

2- از تقطيرحبوبات و ميوه ها (مانند ودكا، ويسكي، جين)

3- از تـغـيير شـيميايي در سوختـهاي فسـيلي هـمچـون گاز، زغال سنگ و نفت ( الكل صنعتي )

4- از تركيـب شيـميـايي مـنوكســيد كربن و هيدروژن (مانند متانول و الكل چوب)

الـكـل موجود در مشروبات الكلي از نوع اتيل الكل (اتانول) مي بـاشد. مـيـزان اتـانـول در برخي مشروبات الكلي اين چنين است:

آبجو: 4 الي 6 درصد

شراب: 7 الي 15 درصد

شامپاين: % 8 الي 14 درصد

مشروبات الكلي تقطير شده همچون جين، ودكا، ويسكي:40 الي 95 درصد
نحوه جذب الكل در بدن

پـس مـصرف الـكـل در حـدود 20 درصـد آن از طـريق معـده جذب شده و 80 درصد مابقي در روده كوچك جـذب بـــدن ميگردد. سرعت جذب الكل و ميزان قدرت مست كنندگي آن به عوامل زير بستگي دارد:

1- پر و خالي بودن معده: چون بيشتر الكل مصرفي ازطـريــق روده كوچك جذب بدن ميگردد، بنابراين اگر مـعـده شـما از غذا پر باشد، دريچه معده براي هضم غذا بـستـه شـده و عبـور الـكل بـه روده كــوچك كند مي گردد و مـدت بيشتري الكل در معده باقي ميماند.

2- وزن بدن: هـر چه فرد وزنش بيشتر باشد، ديرتر تحت تاثير الكل قرار ميگيرد زيرا الكل پس از ورود به جريان خون در آب كل بدن حل شده و در واقع توزيع ميگردد. بـنـابـراين افراد سنگين وزن تر به خاطر آب بيشتر در بدنشان، ديرتر تـحت تاثير الكل واقع ميشوند.

3- چربي بدن: به علت آنكه الكل قادر به حل شدن در چربي نميباشد، هـر چـه مـيزان چربي بدن بيشتر باشد، فرد بيشتر تحت تاثير قرار مي گيرد. عـكس مـوضـوع نـيز صـدق ميكند افراد عضلاني ديرتر تحت تاثير قرار ميگيرند.

4- جنـســيت: زنـان زودتـر از مـردان تـحـت تـاثـيـر قــرارمي گيـرند حـتـي اگـر وزنشـان بـرابر باشد. علت آن اين اسـت كـه ميـزان چـربـي بــدن زنان بيشتر از بدن مردان ميباشد. همچنين بافت عضلاني در زنان كمـتر از مردان اسـت. زنـان هـمچنين فاقد آنزيم تجزيه كننده الكل بوده(دي هيدروژناز) كه به عنـوان سـد محـافظ در معده عمل كرده و نقش تجزيه الكل را بعده دارد. همچنين زناني كه از قرصهاي ضد بارداري استفاده مي كنند، بيـشتر تحت تاثير الكل هستند بـه عـلت آنـكـه قرصـهاي ضـد بارداري متابوليسم الكل را كاهش ميدهند.

5- غلضت الكل: هر چه غلظت الكل بيشتر باشد، جـذب آن بيـشتـر و سـريـعتر است.

6- سرعت نوشيدن، محـيط مـصرف (خانه، ميـهمانـي، محل كار)، خـستگي ( چون كبد آنزيم كمتري توليد ميكند)، نوع مشروب (مشروبات گازدار جذب الكل را افزايش ميدهند) نيز در سرعت جذب الكل و تاثير آن، موثر ميباشند.

7- اگر الكل همراه با ديگر قرصهاي روانگران (اكستازي) مـصرف گـردند قدرت سركوبگري الكل افزايش يافته و ميتواند بسيار خطرناك باشد.

8- افراد الكلي: افرادي كه بطور مستمر الكل مصرف مي كنند، نسـبـت به آن مقاومت پيدا كرده و در واقع بدنشان به مصرف الكل سازگاري پيدا مي كند. بـنابـراين بـراي ايـجاد حالت مستي به الكل بيشتري نياز دارند زيرا:

كبدشان در پي سازش، آنزيم تجزيه كننده بيشتري ترشح ميكند فعاليت نورونهاي دستگاه عصبي و مغزشان افزايش مي يابد راه هاي دفع الكل، اثرات زيانبار كوتاه مدت و بلند مدت…

راه هاي دفع الكل

الكل از 4 طريق دفع ميگردد:

كـليـه 5 درصـد الـكل را از طريق ادرار از بـدن خارج مي كند ششـهـا 5 درصـد الـكـل را از طـريـق بـاز دم خـارج مي كنند مقدار بسياراندكي از طريق تعريق دفع ميگردد قسمت اعظم الكل توسط آنـزيمـهاي كـبد اكسيد شـده و به اسـيـد استـيـك، دي اكسيد كربن و آب تبديل مي گردد

بطور متوسط يك انسان معمولي قادر است 15 ميلي ليـتـر الـكل را در طـي يـك ساعت دفع كند.

ميزان غلظت الكل خون

با اندازه گيري ميزان الكل موجود در خون فرد ميتوان تعيين كـرد چه ميزان فرد تحت تاثير الكل مي باشـد. در زيــر حالات ايجاد شده در فرد بر اساس ميزان درصد الكل درون خون بيان گرديده است:

مرحله نشاط آور (%0.12-0.03): افزايش اعتماد بنفس و شجاعت فرد، فرد پر حرف تر و اجتماعي تر مي شـود، دقـتـش كـاهش مـي يـابد، چـهره افـروخته، قضاوتش مختل مي گردد، معمولا اولين جمله اي كه به ذهنش ميـرسـد را بـيان ميكند، در حركات ظريف مانند نوشتن دچار مشكل مي شود.

مـرحله برانگيختگي (%0.25-0.09): خـواب آلـوده، در درك و بـخـاطـــر آوردن موضوعات گذشته دچار مشكل مي گردد، واكـنش وي در بـرابـر مـحركات كاهش مي يابد، حركات بدن ناهماهنگ مي شـود، بـيـنايـي مخـتـل مـي شــود. حـس چشايي و شنوايي كاهش مي يابد.

مرحله سرگشتگي (%0.30-0.18): فرد گيج و مـبهوت است، شـايـد نـدانـد كجاست و مشغول چه كاريست، سرگيجه دارد و تلوتلو مي خـورد، بـيـش از حد احـساساتي، خشن و يـا مـهربان مـي گـردد، خـواب آلـوده اسـت و درد را ديـرتـر احسـاس ميكند، حركات ناهماهنگ است، قادر به گرفتن شيئ كه به سـمتـش پرتاب ميگردد نيست.

مرحله بهت (%0.4-0.25): قادر به حركت نيست، به محـركات واكنش نشان نمي دهد، قادر به نشستن و ايستادن نيست، استفراغ مي كند، مـمكن است بيهوش گردد.

مرحله كما (%0.50-0.35): فرد بيهوش است، احساس شديد سرما،تنفس كم عمق و آهسته ميگردد، ضربان قلب كاهش مي يابد، امكان مرگ وجود دارد.

مرحله مرگ: ميزان 0.50 درصد و يا بيشتر الكل در خون سبب مرگ مي گردد.
اثرات كوتاه مدت الكل بر بدن

ارتـباطهاي بين سلولهاي عصبي تداخل كرده و فــعـالـيـت گـذرگاه هاي مـحـرك عـصبـي را ســركـوب و گـذرگاه هـاي بازدارنده عصبي را افزايش مي دهـد. در كـل يك سركوبگر دستگاه عصبي مي باشد. اتساع مردمك چشم، افزايش ضـربان قـلب، بـي خـوابـي، تـهـوع و اسـتفراق، سرگيجه،احـساس بـي قـراري، خستـگي و اضطراب، جـريـان خـون ســطحي افزايش يافته كه موجب تعريق بدن ميـشود امـا

جريان خون عضلاني را كاهش داده و موجب درد عضلاني ميـگردد. اعتـماد بنفس و شجاعت فرد افزايش مي يـابـد.

كنترل رفتاري كاهش يافـتـه و مـمـكن اسـت فرد دست به عملي زده و يا حرفي بزند كه بعدا پشيمان گردد. فرد اجتماعي تر مي شود. تـعادل بدن كاهش مي يابد، قوه تشخيص فرد كاهش مي يابد، واكنش هاي كند به محركات. چـون سبب دفع آب بدن ميگردد، ايجاد تشنگي و نياز به دفع ادرار افزايش مييابد. مـيـدان ديـد فرد كاهش يافته و گويي دچار نزديك بيني مي گـردد و تنـها اشـيـاء و افراد نزديك بخود را ديده و به آنها توجه ميكند.

اثرات بلند مدت(افراد الكلي)

از دست دادن حافظه، تغيير شخصيت، اختلال در سيستم عصبي،مشكلات پوسـتـــي، اسهال، سوء تـغـذيـه، مشـكـلات مـالي و خـانـوادگـي، رفتـار خـشونت آمـيــز، اضـطـراب و افسردگي شديد، آسيب به مخاط بيني، آسيب دائمي به كبد و مغز، سرطان سيـنه، حنجره، لب و مري، سقط جنين، ناباروري، بي ميلي جنسي، زخم معده، فشـار خــون بالا و سكته قلبي، كم خوني، تورم كبد، اختلال در سيستم ايمني بدن.

نكته: در صورت مصموميت فرد به الـكل، نه نـوشيـدن قـهـوه و يـا دوش آب سـرد و ديــگر اعمال كارساز نمي بـاشد. تـنها زمان نياز است تا الكل بطور كامل از بدنشان دفع گردد. اين زمان معمولا 10 ساعت بطول مي انجامد. در صورت مصموميت شديد حتما بيمار را به بيمارستان منتقل كنيد.

در پايان به خاطر بسپاريد كه الكل يك سم ميباشد و نه يك نوشيدني نشاط آور.

آیا  می توانیم الکل مصرف کنیم ؟

یکی از علل عمده مرگ و میر جوانان نوشیدن الکل و رانندگی در حالت مستی است . الکل در عین حال یکی از دلایل مهم بزهکاری ، ارتکاب جرم ، موفق نشدن در مدرسه ، مسایل اجتماعی و عاطفی و خودکشی و استعمال مواد مخدر است .

بر اساس آمار موجود 75 درصد نوجوانانی که الکل می نوشند ، یکبار مواد مخدر را امتحان کرده اند ، و این رقم در میان نوجوانانی که الکل مصرف نکرده اند به 14 درصد کاهش می یابد .

درصد قابل توجه ای از این افراد نوشیدن الکل را از سنین پایین شروع کرده اند . شروع مصرف الکل 10 تا 25 درصد نوجوانها مربوط به دوران 11 تا 13 سالگی آنها می شود ، حتی دانش آموزان کلاس چهارم دبیرستان که مصرف الکل برای دانش آموزان هم سن و سال آنها مساله بزرگی است .

در این جا هم نظیر سیگار کشیدن ، جوانها از نوشیدن الکل و مضارات آن اطلاعات درستی ندارند . از جمله متداول ترین اسطوره های موجود درباره مصرف الکل می توان به موارد زیر اشاره کرد .

 نوشیدن الکل بی ضر است ؟

الکل یک ماده مخدر شبیه به نیکوتین یا هروئین است . بر خلاف غذا که باید جذب شود الکل مستقیما وارد جریان خون می شود ، از آنجایی که نوجوانان از بالغ ها کوچکتر هستند تاثیر الکل روی مغز و بدن آنها بیشتر است . جمعی که الکل وابسته می شوند و به وجود آن در خونشان احتیاج پیدا می کنند به این گروه الکلی می گویند .

الکل روی بخش های کنترل مغز اثر می گذارد . هماهنگی بدن را مختل می کند ، موانع بازدارنده و کنترل کننده را رفع می کند و احساس کاذب از اعتماد به نفس در اشخاص تولید می کند و اینگونه است که بسیاری از کسانی که الکل نوشیده اند هنگام رانندگی با سرعت زیاد رانندگی می کنند و باعث تصادف می شوند .

 الکل مشکلات را بر طرف می سازد ؟

الکل احساسات را تندتر می کند و اشکال این جاست که معلوم نیست کدام یک از احساسات ما آزاد می شوند . هر کس نسبت به مصرف الکل به شکلی واکنشی نشان می دهد . از آن گذشته یک شخص واحد نیز در هر بار مصرف الکل واکنش نشان می دهد . از آن گذشته نوشیدن الکل باعث شدت مشکلات می شود .

 الکل انسان را اجتماعی می کند ؟

هر کس در مواقعی احساس خجالت دارد . این امر به ویژه در میهمانی هایی که اشخاص همه را لزوما نمی شناسند بیشتر است . در این شرایط بعضی ها احساس می کنند با خوردن الکل راحت تر می شوند ، اما این راه حل مشکل نیست ، بعد از مصرف چند بار الکل فرد دچار اعتیاد می شود و دیگر بدون مصرف الکل نمی تواند در چنین مجالسی شرکت کند .

از مضرات الکل می توان به سرطان ریه ، سرطان معده ، پوکی استخوان ، سکته مغزی ، تشنج ، سرطان حنجره ، بیماریهای کلیه ، نتوانی جنسی و دهه ها بیماری دیگر نام برد .

الكل و بارداري:

 استفاده از مشروبات الكلي در دوران بارداري موجب ايجاد ناراحتي هاي جدي و غير طبيعي شدن نوزاد مي گردد. زنان بارداري كه در دوران بارداري به حد زياد مشروب مي نوشند، ممكن است كودكان غير طبيعي با نقيصه هاي ذهني يا جسمي به دنيا آورند.

در يك آزمايشگاه – كه در اثرات الكل بر روي جنين مادران الكلي آزمايش انجام شد- مشخص گرديد كه: نوشيدن زياد و سپس قطع مصرف الكل در دوران بارداري، اثراتي را بر جنين مي گذارد.

در 322 نوزادي كه غير طبيعي بودند، 32 درصد آنان متعلق به مادران مشروب خوار در حد افراط بودند و 14 درصد آنان متعلق به مادران مشروب خوار در حد متعادل و 9 درصد آنان متعلق به مادراني كه ترك كرده و در حال محروميت به سر مي برند.

 20 نفر از 162 نوزادي كه پس از تولد دچار سندرم قطع الكل بودند، متعلق به مادراني بودند كه در دوران بارداري شان روزانه 300 ميلي ليتر يا بيشتر مشروبات الكلي مي نوشيده اند.